Nauka w Polsce

Polski system oświaty

Polecamy: Egzaminy DELE - Certyfikaty angielskie

Działalność i organizacja systemu oświaty w Polsce określa ustawa z dnia 7 września 1991 roku (o systemie oświaty). Nową strukturę oświaty wprowadzono 8 lat później.

Według Konstytucji RP każdy obywatel naszego kraju ma prawo do nauki. Kształcenie w szkołach publicznych jest bezpłatne. Tylko szkoły podstawowe oraz gimnazja posiadają status instytucji obowiązkowych. Nauczanie jest obligatoryjne od 6 do 18 roku życia. Za brak zgłoszenia dziecka do szkoły, a także za niewypełnianie przez dane dziecko obowiązku szkolnego odpowiedzialni są rodzice, czyli jego prawni opiekunowie, którzy w takich sytuacjach zostaną ukarani grzywną.

W Polsce edukacja podlega Ministerstwu Edukacji Narodowej (MEN) oraz Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).

Polski system oświaty złożony jest z następujących instytucji:
1. Przedszkola – uczęszczają do nich dzieci od 3 do 6 roku życia; organizowane w przedszkolach lub szkołach tzw. „zerówki” są już dziś obowiązkowe dla każdego sześciolatka.
2. Szkoły:

• Podstawowe – nauczanie w nich trwa 6 lat i podzielono je na dwa trzyletnie etapy; klasy I-III to edukacja wczesnoszkolna charakteryzująca się brakiem podziału na przedmioty (tzw. kształcenie zintegrowane) i prowadzeniem zajęć przez jednego nauczyciela-wychowawcę; czasem zdarza się, iż naukę języka obcego, wychowania fizycznego czy zajęć komputerowych powierza się innemu nauczycielowi (specjaliście); organizowane są również zajęcia z religii, w których uczestnictwie decydują rodzice dziecka oraz zajęcia pozalekcyjne, rozwijające talenty dzieci; klasy IV-VI obejmują przedmioty (j. polski, j. obcy nowożytny, muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, matematyka, przyroda, informatyka, technika, historia i społeczeństwo, religia lub etyka- uczestnictwo zależne do decyzji rodziców, wychowanie do życia w rodzinie – od V klasy, uczestnictwo również zależne od decyzji rodziców dziecka) prowadzone przez nauczycieli-specjalistów, z których jeden to także wychowawca danej klasy; w VI klasie organizowany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną sprawdzian poziomu wiedzy oraz umiejętności, który nie ma jednak wpływu na przyjęcie do gimnazjum czy też na ukończenie szkoły podstawowej.
• Gimnazja – reforma z 1999 roku powołała je do życia jako nowy typ szkoły dla młodzieży pomiędzy 13 a 16 r.ż.; kształcenie w tego rodzaju placówkach ma charakter ogólny i obejmuje następujące przedmioty: historia, j. polski, dwa języki obce nowożytne, biologia, geografia, wiedza o społeczeństwie, muzyka, plastyka, chemia, fizyka, wychowanie fizyczne, informatyka, matematyka, zajęcia artystyczne i techniczne oraz edukacja dla bezpieczeństwa; udział w lekcjach religii, wychowania do życia w rodzinie oraz etyki jest zależny od decyzji rodziców ucznia; edukacja w gimnazjach kończy się egzaminem organizowanym dla klas trzecich (zazwyczaj w kwietniu), składającym się z 3 części: humanistycznej, językowej i matematyczno-przyrodniczej; przystąpienie do egzaminu gimnazjalnego warunkuje ukończenie tego etapu edukacji, zaś jego wynik brany jest pod uwagę przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych.
• Ponadgimnazjalne – dzielą się na: zasadnicze szkoły zawodowe (edukacja obejmuje 2-3 lata i kończy się egzaminem oraz uzyskaniem dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe), trzyletnie licea ogólnokształcące lub profilowane (ich ukończenie umożliwia zdanie egzaminu maturalnego i zdobycie świadectwa dojrzałości), czteroletnie technika (umożliwiają uzyskanie świadectwa dojrzałości, kończą się egzaminem, po którego zdaniu uczniowie otrzymują dyplom potwierdzający ich kwalifikacje zawodowe), dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące lub trzyletnie technika uzupełniające (umożliwiają przystąpienie do egzaminu maturalnego), szkoły policealne (edukacja w nich trwa nie dłużej niż 2,5 roku i kończy się uzyskaniem dyplomu, który potwierdza kwalifikacje zawodowe danego ucznia), trzyletnie szkoły specjalne (dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym bądź umiarkowanym, a także z niepełnosprawnościami sprzężonymi, kończą się uzyskaniem świadectwa, które potwierdza przysposobienie do pracy danego ucznia).
• Wyższe – według ustawy z 1991 roku o systemie oświaty szkół wyższych nie zalicza się do polskiego systemu oświaty, choć w art. 4 ust.3 z dnia 30 sierpnia 2005 r. – Prawa o szkolnictwie wyższym – można wyczytać, iż uczelnie są integralną częścią systemu edukacji i nauki w Polsce.

W latach przed 1999 rokiem pierwszym etapem edukacji w Polsce była ośmioletnia szkoła podstawowa, zaś po jej ukończeniu można było starać się o przyjęcie do szkół ponadpodstawowych: średnich ogólnokształcących, średnich zawodowych bądź trzyletnich szkół zawodowych.

Szkolna skala ocen w naszym kraju obejmuje roczne i semestralne oceny klasyfikacyjne z zajęć lekcyjnych wystawiane już od klasy IV szkoły podstawowej. Skala tych stopni jest następująca: ocena celująca - 6, bardzo dobra - 5, dobra - 4, dostateczna - 3, dopuszczająca - 2 i niedostateczna - 1. Zachowanie ucznia również podlega skali ocen, wśród których wyróżnia się zachowanie wzorowe, bardzo dobre, dobre, poprawne, nieodpowiednie i naganne. W klasach I-III szkół podstawowych obowiązują oceny opisowe. Uczelnie wyższe najczęściej stosują skalę ocen w przedziale między 2 a 5.